Khắc phục tình trạng thiếu điện vào năm 2020-2025: Phải tháo gỡ bằng cơ chế và tinh thần trách nhiệm cao

   
Để rộng đường dư luận, Trang ICON tiếp tục thông tin đến bạn đọc về những vấn đề liên quan đến nguyên nhân khiến các dự án điện tiếp tục bị chậm tiến độ. 
 
Thủ tướng yêu cầu kiểm điểm trách nhiệm
 
Để đáp ứng nhu cầu điện với tốc độ tăng trưởng bình quân 8,6%/năm theo phương án cơ sở trong Quy hoạch điện VII điều chỉnh (sản lượng điện sản xuất cần bổ sung bình quân 26,5 tỷ kWh/năm), mỗi năm công suất nguồn điện cần bổ sung tối thiểu 4.500-5.000 MW nguồn nhiệt điện hoặc từ 14.000-16.000 MW nếu sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo với sản lượng cần bổ sung bình quân 26,5 tỷ kWh/năm. Song, do nhiều dự án nguồn điện lớn bị chậm tiến độ so với quy hoạch, đặc biệt các nguồn điện BOT, các dự án NĐ than, chuỗi dự án khí Lô B và khí Cá Voi xanh, nên hệ thống sẽ thiếu điện trong cả giai đoạn 2021-2025 (huy động tối đa các nguồn điện, kể cả các nguồn điện chạy dầu). Sản lượng thiếu hụt năm 2021 khoảng 6,6 tỷ kWh, đến năm 2022 tăng lên khoảng 11,8 tỷ kWh, năm 2023 có thể lên đến 15 tỷ kWh (tương ứng ~5% nhu cầu), các năm 2024-2025 thiếu hụt chỉ giảm dần sau khi bổ sung nguồn điện từ các cụm Nhiệt điện khí lô B, Cá Voi xanh. 
 
Trong bối cảnh thiếu hụt nguồn điện như vậy, giải pháp căn cơ là cần phải tập trung vào các dự án nguồn trong quy hoạch đang gặp khó khăn về tiến độ để thúc đẩy quá trình xây dựng, vận hành các nhà máy. Nhưng trên thực tế, giải pháp được thực hiện lại là ồ ạt cấp phép các dự án năng lượng tái tạo ngoài quy hoạch điện dẫn đến những hệ lụy về an toàn hệ thống điện, làm khó cho cả ngành điện và các chủ đầu tư… Do đó, tại Thông báo số 280, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu Ban cán sự đảng Bộ Công Thương và Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp (DN), lãnh đạo các Tập đoàn phải kiểm điểm về vấn đề này, rút kinh nghiệm, không để xảy ra tình trạng như thời gian qua.
 
Không để trì trệ trong khâu chuẩn bị đầu tư 
   
Tại cuộc họp ngày 15-7-2019 về tình hình cung ứng điện của hệ thống điện quốc gia và các giải pháp đảm bảo cung ứng điện đến năm 2025, Thường trực Chính phủ đã đồng ý về nguyên tắc xem xét việc áp dụng quy định tại Luật Điện lực để cho phép triển khai các dự án điện cần thiết, cấp bách để đảm bảo cung ứng điện, nâng cao hiệu quả vận hành hệ thống điện; danh mục các dự án này sẽ được cập nhật vào quy hoạch hoặc điều chỉnh quy hoạch ngành điện được lập mới hoặc điều chỉnh theo đúng quy định của pháp luật về quy hoạch.
 
Thường trực Chính phủ cũng yêu cầu Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp (UBQLV), Bộ Công Thương và các Bộ, ngành liên quan giải quyết nhanh các thủ tục để triển khai nhanh chín dự án nguồn điện của EVN (các dự án nhà máy nhiệt điện Quảng Trạch I, Quảng Trạch II, Dung Quất I và Dung Quất III (đồng bộ với Dự án khí Cá Voi Xanh), Ô Môn III và Ô Môn IV (đồng bộ với Dự án khí Lô B); các dự án thủy điện nhà máy Hòa Bình mở rộng, Yaly mở rộng, Trị An mở rộng); kịp thời báo cáo Thủ tướng Chính phủ những khó khăn, vướng mắc và những vấn đề vượt thẩm quyền để thúc đẩy tiến độ các dự án; đồng ý về nguyên tắc áp dụng cơ chế bảo lãnh chuyển đổi ngoại tệ đối với Dự án nhà máy nhiệt điện BOT Vĩnh Tân III với tỷ lệ hợp lý, tối đa 30%; về ban hành cơ chế đặc thù trong phạm vi thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ áp dụng đối với các dự án điện trọng điểm, cấp bách dự kiến đầu tư xây dựng và đưa vào vận hành trong giai đoạn tới.
 
Thủ tướng yêu cầu Bộ Công Thương phải đổi mới phương pháp giám sát thực hiện các dự án điện nhất là đối với các dự án trọng điểm, cấp bách; thường xuyên giao ban kiểm điểm tiến độ các dự án, xử lý ngay các nội dung thuộc thẩm quyền và kịp thời báo cáo cơ quan, cấp có thẩm quyền xử lý các vấn đề ngoài thẩm quyền; chủ trì, phối hợp với UBQLV và các Bộ, cơ quan liên quan rà soát các dự án cần thiết, cấp bách cần triển khai để đảm bảo cung ứng điện và vận hành kinh tế hệ thống điện quốc gia theo đề nghị của EVN, báo cáo để Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định; khẩn trương báo cáo Thủ tướng Chính phủ về phương án tổng thể xử lý các khó khăn, vướng mắc đối với Dự án Nhiệt điện Long Phú I, Sông Hậu I và đặc biệt là Dự án Nhiệt điện Thái Bình II để xem xét báo cáo Bộ Chính trị; không được để chậm trễ tiến độ triển khai các dự án thuộc chuỗi dự án khí - điện Cá Voi Xanh, chuỗi dự án khí - điện Lô B, nhiệt điện khí Quảng Trị;  bảo đảm cung cấp đủ than, khí cho từng nhà máy điện, chấm dứt tình trạng thiếu than đã xảy ra trong thời gian qua; nghiên cứu về cơ chế đặc thù trong phạm vi thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ áp dụng đối với các dự án điện trọng điểm, cấp bách dự kiến đầu tư xây dựng và đưa vào vận hành trong giai đoạn tới. 
 
UBNQLV sẽ phải tập trung xử lý theo đúng thẩm quyền được pháp luật quy định và các nhiệm vụ được Thủ tướng Chính phủ giao trong công tác chuẩn bị đầu tư các dự án điện, kịp thời báo cáo Thủ tướng Chính phủ xử lý những vấn đề vượt thẩm quyền; tuyệt đối không được để xảy ra tình trạng kéo dài, trì trệ trong khâu chuẩn bị đầu tư các dự án điện; khẩn trương báo cáo Thủ tướng Chính phủ các vấn đề vướng mắc liên quan đến triển khai đầu tư Dự án nhà máy nhiệt điện Quảng Trạch I. So với kế hoạch, dự án này đã bị “trượt” tới 2 năm bởi vướng mắc về đền bù giải phóng mặt bằng và thủ tục đầu tư xây dựng. Thông tin mới nhất, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu UBQLV xem xét giao EVN thực hiện các bước tiếp theo mà không trình duyệt lại chủ trương đầu tư. 
 
Những gì Thủ tướng Chính phủ đặt ra với các bộ ngành chức năng đã hết sức rõ ràng, thể hiện rõ quyết tâm cao trong điều hành để ứng phó kịp thời với nguy cơ thiếu điện. Điều còn lại lúc này là sự vận hành của bộ máy