Đảm bảo an ninh năng lượng gắn với phát triển bền vững

Báo cáo tại Diễn đàn, ông Lê Văn Lực, Phó Cục trưởng Cục điện lực và Năng lượng tái tạo cho biết, năm 2017, tổng điện sản xuất và mua đạt 192,45 tỷ USD, tăng 8,6% so với năm 2016, điện thương phẩm đạt 174,05 tỷ kWh, tăng 8,92% so với năm 2016. Trong giai đoạn 2011-2015 tổng công suất đặt nguồn điện toàn quốc tăng bình quân 12,8%/năm, cao hơn mức tăng trưởng phụ tải cực đại cùng giai đoạn là 9,6%/năm, trong đó công suất đặt nguồn điện năm 2015 đạt 39.350 MW, đứng thứ 2 trong các nước Asean.

Thách thức thứ nhất trong đảm bảo an ninh năng lượng mà Việt Nam có thể sẽ đối mặt liên quan đến hạn chế về nguồn cung năng lượng sơ cấp trong nước dẫn đến phụ thuộc vào nhiên liệu nhập khẩu. Thứ hai, tốc độ tăng cao nhu cầu năng lượng gây sức ép lên hạ tầng cơ sở. Thách thức về tác động môi trường của hoạt động cung cấp năng lượng sẽ ngày càng gia tăng do nhu cầu năng lượng trong nước tăng nhanh.

Tham dự Diễn đàn, ông Ngô Sơn Hải - Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho biết: Dự kiến, ngành Điện cần đảm bảo sản xuất 265 - 278 tỷ kWh vào năm 2020 và khoảng 572 - 632 tỷ kWh vào năm 2030. Tốc độ tăng trưởng nhu cầu điện giai đoạn 2016 - 2020 vào khoảng 10,3 - 11,3%/ năm, giai đoạn 2021 - 2030 khoảng 8,0 - 8,5%/năm. Đây đều là những thách thức rất lớn mà Tập đoàn đang phải đối mặt.

Một trong các giải pháp trọng tâm để đảm bảo cung cấp điện cho phát triển kinh tế - xã hội, theo đề xuất của EVN, là phải đảm bảo được tiến độ các công trình nguồn điện đưa vào vận hành theo Quy hoạch điện VII điều chỉnh. Đảm bảo cung cấp đủ khí cho phát điện. Đồng thời, có cơ chế về khung giá mua điện từ Lào, đẩy nhanh việc đàm phám với nước bạn nhằm thu gom các nguồn điện tại Nam Lào và các đường dây đấu nối để nhập khẩu về Việt Nam qua các đường dây 220 kV hiện hữu…

Bên cạnh đó, Phó Tổng giám đốc Ngô Sơn Hải cũng đề cập tới giải pháp kiểm soát nhu cầu phụ tải, tăng cường sử dụng điện an toàn – tiết kiệm – hiệu quả, khuyến khích phát triển điện mặt trời,…
 

Theo PGS.TS. Trần Đình Thiên - nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, thời gian qua, Bộ Công Thương và EVN đã làm rất tốt công tác đảm bảo điện cho phát triển kinh tế - xã hội. Trong đó, Bộ Công Thương với vai trò là Bộ quản lý ngành đã có nhiều giải pháp nhằm phát triển năng lượng bền vững, trong quy hoạch nguồn điện cũng như thực hiện Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả và Chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả.  

Theo PGS.TS. Trần Đình Thiên - về lâu dài, cần giải bài toán cân đối cung - cầu, cũng như hài hòa lợi ích giữa nhà nước - nhà đầu tư và người sử dụng điện, giữa quản lý và tiêu dùng, an sinh xã hội, cũng như các vấn đề về môi trường bền vững, ứng phó với biến đổi khí hậu.

Phát biểu kết luận tại Diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng một lần nữa khẳng định tầm quan trọng của việc đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Đây là hai trụ cột quan trọng của nền kinh tế. Quan điểm của Chính phủ đã chỉ ra trong mọi trường hợp không để thiếu năng lượng, thiếu điện cho phát triển kinh tế, xã hội. Đây không chỉ liên quan đến kinh tế mà còn là vấn đề của xã hội. Chính vì vậy Thứ trưởng nhấn mạnh, cần đặt mục tiêu “trong mọi hoàn cảnh phải đáp ứng nhu cầu năng lượng”.
 

Tuy nhiên, Thứ trưởng cũng chỉ ra ba thách thức lớn mà ngành năng lượng đang gặp phải:

Thứ nhất, hiện nay, nguồn năng lượng sơ cấp hoặc đã được khai thác hết hoặc cạn kiệt. Tiềm năng thủy điện chỉ còn vài nghìn MW nhỏ hoặc siêu nhỏ. Năng lực sản xuất của ngành than còn rất ít. Ngành khí chỉ còn hai mỏ khí lớn là Lô B và Cá voi xanh, chỉ đủ cho nhà máy Ô môn hoạt động. Các nhà máy khác ở Phú Mỹ… phải nhập khẩu khí hóa lỏng để hoạt động. 

Thứ hai, trong giai đoạn hiện nay, việc kêu gọi đầu tư từ các Tập đoàn kinh tế trong nước rất khó. Trong khi đó giá năng lượng thấp, không thu hút được đầu tư từ bên ngoài. 

Thách thức lớn thứ ba được Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng đặc biệt lưu tâm đó chính là yêu cầu về mặt bảo vệ môi trường. Hiện nay nhu cầu của người dân được sống trong môi trường trong sạch, ít ô nhiễm đã tạo áp lực lớn trong xây dựng quy hoạch, chính sách, phát triển năng lượng tạo.

Đứng trước những thách thức đó, Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng cho rằng cần có các giải pháp căn cơ để giải quyết vấn đề, trong đó chú trọng đến việc phải có sự phát triển phù hợp trong ngành năng lượng giữa than, dầu, khí. Trong giai đoạn tới nhiều khả năng sẽ thiếu điện nên cần có cơ chế đặc thù triển khai những dự án, đẩy nhanh tiến độ các dự án mới. Cùng với đó, đẩy mạnh phát triển năng lượng tái tạo trong bối cảnh Việt Nam tạm dừng các dự án điện hạt nhân, các dự án nhiệt điện than ngày càng khó thực hiện do sức ép đến từ các địa phương. Đẩy mạnh chương trình sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Vấn đề then chốt được Thứ trưởng Vượng nhắc tới đó chính là chính sách về giá điện, giá năng lượng trong thời gian tới. Hiện nay giá điện vẫn nằm trong sự điều tiết của nhà nước. Tuy nhiên phải phát tín hiệu để người dân sử dụng điện an toàn, tiết kiệm và hiệu quả. Tất cả nhằm hướng tới mục tiêu cuối cùng đó là đảm bảo an ninh năng lượng hiệu quả gắn với phát triển bền vững và bảo vệ môi trường.